Biografie reinbert de leeuw thea derks
‘Ik word gek als muziek niet chromatisch is’
Gefascineerd las ik het boek dat de geportretteerde schokte, de Reinbert de Leeuw-biografie van musicologe Thea Derks. Volgens De Leeuw staat het vol fouten. Dat lijkt me overdreven. Het is zorgvuldig gedocumenteerd, de leesbaarheid wordt niet geschaad door een tsunami van details, de strekking is gepast genuanceerd. Mens of melodie is een gedegen portret van de dirigent, pianist, publicist, programmeur en bestuurder die als pleitbezorger van twintigste-eeuwse muziek een indrukwekkend stempel drukte op het Nederlandse muziekleven na
Derks, geen spannende stiliste, heeft een kunstige spagaat gemaakt. De schaduwzijden van een monomaan en explosief karakter worden niet verdoezeld, de harde kern van zijn verdiensten blijft onaangetast.
Zonder De Leeuw was de Nederlandse ensemblecultuur nimmer zo groot geworden en was de structurele subsidiëring van Nederlandse componisten in de kiem gesmoord. Het repertoire-aanbod op binnen- en buitenlandse podia was aanzienlijk schraler geweest zonder zijn zendingswerk voor Charles Ives, Erik Satie, late Liszt, Mauricio Kagel, Olivier Messiaen, Galina Oestvolskaja, Sofia Goebaidoelina, Louis Andriessen, Claude Vivier, John Adams, György Kurtág en György Ligeti. Hij was de meest invloedrijke f
Thea Derks: Reinbert de Leeuw mens of melodie
Gebonden, blz., 91 zwart/wit illustraties
Leporello Uitgevers, Amstelveen,
ISBN 90 9 € 29,90
Zie ook: Slotakkoord Reinbert de Leeuw
Op 14 maart verscheen de lang verwachte biografie van musicologe Thea Derks. Het deze belangwekkende uitgave vergezellende persbericht van de uitgever begint aldus:
"Vandaag verschijnt de biografie Reinbert de Leeuw: mens of melodie van muziekpublicist Thea Derks. Zij werkte er zeven jaar aan en plaatst leven en werk van Reinbert de Leeuw in de context van zijn tijd: zijn moeilijke jeugd, de turbulente jaren zestig, de weg naar de top, zijn samenwerking met toonaangevende componisten als Messiaen en Ligeti, de discussies omtrent zijn rol als kunstpaus. Zij schetst een evenwichtig beeld van een onvermoeibare muziekpionier. De biografie zou uitgebracht worden ter gelegenheid van de vijfenzeventigste verjaardag van Reinbert de Leeuw in september Hij weigerde echter zijn autorisatie, waarop de uitgever zich terugtrok. De auteur koos ervoor de biografie toch te voltooien en ongeautoriseerd uit te brengen bij Leporello Uitgevers. Het boek bevat uniek fotomateriaal."
Over de perikelen rond het aanvankelijk niet verschijnen van de biografie is veel geschre
Ondanks alle jobstijdingen en afzeggingen wegens corona, krijg ik gelukkig af en toe ook goed nieuws. Zo verscheen er een mooie recensie van Slotakkoord: Reinbert de Leeuw op de cultuursite Music and Books van Koen de Jager.
‘Het is een welkome aanvulling op de prachtige biografie van Derks. Dat Slotakkoord móest worden geschreven.’
Ook Suzanne Weusten betoonde zich in De Pianist enthousiast:
‘Het is jammer dat de meester dit pareltje niet meer zelf kan lezen, want behalve een nauwkeurige opsomming van zijn laatste muzikale prestaties is Slotakkoord vooral een muzikaal eerbetoon.’
‘Via Reinbert de Leeuw, die zich van rebel ontpopte tot vertegenwoordiger van het culturele establishment, geeft Thea Derks een sprankelend beeld van de muziek uit de twintigste eeuw.’
En alsof dit allemaal nog niet mooi genoeg was, wijdde ook het tijdschrift Luister er een mooie bespreking aan in het novembernummer. Recensent Gerard Scheltens wijst vooral op de aanvulling die Slotakkoord vormt bij de in verschenen biografie.
‘Deze biografie, geschreven vanuit een kritisch soort bewondering, is dé biografie van Reinbert de Leeuw geworden waar je niet omheen kunt.’
Als afsluiting dierbare herinneringen van personen die met De Leeuw gewerkt hebben, onder wie Steve Reich, George Ben Ìn verscheen van Thea Derks de biografie (hier besproken) van Reinbert de Leeuw, op een moment dat haar onderwerp nog leefde. Nu hij niet meer leeft, is het tijd voor een wat Derks noemt Slotakkoord. Die titel geeft goed aan hoe dit boekje van nog geen bladzijden aansluit op haar boek uit Ze meldt zijn laatste verrichtingen, maakt ten dele de balans op is en zit nog steeds in haar maag met haar mix van bewondering en kritiek. Uit die dubbelheid probeert zij zich te redden met de volgende zinnen in het voorwoord. 'Hij was een groot musicus die velen heeft geënthousiasmeerd voor moderne muziek. De laatste jaren bereikte hij een nóg groter publiek met zijn romantisch-zwelgende vertolkingen van de Matthäus - en Johannes-Passion van Bach. Dat hij ook star en onverzoenlijk kon zijn, zoals ik ondervond na de publicatie van mijn biografie, was soms moeilijk te verdragen. Maar ik ben de mens altijd blijven onderscheiden van de muziek en huldig de gedachte "Wie zonder zonden is, werpe de eerste steen". Daarom: zand daarover. Reinbert de Leeuw is dood, leve Reinbert.' (p. 11) Eerlijk gezegd hoeft men, vind ik, leven en werk bij hem niet te scheiden. Juist in dit geval zou de verbinding meer inzicht hebben verschaft in beide. Reinbert de Leeuw was als v
Tekst: Maarten Brandt
Slotakkoord. Kan het symbolischer? Natuurlijk, het is de titel van het boekje van Thea Derks dat de laatste levensperiode van een van onze muzikale helden beschrijft. Namelijk van Reinbert de Leeuw die op vrijdag 14 februari zijn laatste adem uitblies. Dit in een achttal korte hoofdstukken alsmede een reeks statements van betrokkenen uit binnen en buitenland, een geheel dat overigens tevens in de zojuist verschenen derde druk van Derks monumentale biografie van deze met recht uniek te noemen persoonlijkheid is opgenomen en bij dezelfde uitgever is verschenen. Het symbolische schuilt echter mede en vooral in het feit dat het slotakkoord ook een feit is voor de meeste ‘Notenkrakers’, met uitzondering van Lous Andriessen, een van de componisten voor wie De Leeuw enorm veel heeft betekend en die uiteraard door Derks wordt genoemd in verband met de door De Leeuw geleide (en voor cd vastgelegde) wereldpremière van diens opera Theatre of the World. Wie de bezuinigingsmaatregelen &#; waarbij de Corona-pandemie dankbaar als alibi wordt gebruikt om de als gevolg van het beleid van de VVD-staatsecretaris Halbe Zijlstra al onherstelbaar uitgeklede kunstlandschap nog verder om zeep te helpen &#; onder de loep neemt, kan niet anders dan zich vertwijfel