Ischa meijer relaties
In de kritiek
De biografie van Jaap en Ischa Meijer
Mireille Berman
Zelden werd een biografie zo eenstemmig positief ontvangen als Jaap en Ischa Meijer. Een joodse geschiedenis van hoogleraar joodse geschiedenis Evelien Gans. Alle recensenten spraken in lovende bewoordingen over deze vuistdikke biografie, die ‘van grote klasse’ was, ‘een pakkend, meeslepend drama’, en ‘liefdevol en meedogenloos’. Maar wat werd nu precies zo prachtig en meeslepend gevonden? Welke passages uit het boek werden enthousiast aangehaald, en waarover werd gezwegen? Met andere woorden: wat maakt deze biografie in de ogen van de critici tot een geslaagde onderneming?
Het verhaal dat Gans te vertellen heeft is niet vanzelfsprekend boeiend. Ze beschrijft de levens van twee joden, van wie de vader, Jaap, in kleine joodse kring bekend was als een betweterig auteur van beschouwingen over Nederlands-joodse geschiedenis en letterkunde. Het bekendst was hij door het boek Hoge hoeden, lage standaarden, waarin hij de vooroorlogse joodse elite ervan beschuldigde het joodse erfgoed te hebben verkwanseld, pregnant uitgedrukt in zijn stelling ‘het was joods gezien hier afgelopen voordat de moffen kwamen’. De zoon, Ischa, was even stellig en vaak min
gepubliceerd op 4 december
Alles gaat op vroeger terug: een biografie van Ischa Meijer
Bij Uitgeverij Prometheus verscheen onlangs Alles gaat op vroeger terug. Ischa Meijer () van Annet Mooij. Ischa Meijer was een fenomeen. Beroemd, berucht, geducht en onweerstaanbaar geestig. In het leven van vele vrienden en talloze vriendinnen liet hij een onuitwisbare indruk achter. In zijn duizelingwekkend veelzijdige loopbaan stonden twee grote liefdes centraal: de journalistiek en het theater. Als interviewer met een diepgaande interesse in mensen en een feilloos oog voor hun zwakke plekken en blinde vlekken stuwde hij het genre van het persoonlijk vraaggesprek tot grote hoogte op.
In Alles gaat op vroeger terug beschrijft en doorgrondt Annet Mooij op basis van een groot aantal bronnen Ischa Meijers even creatieve als destructieve leven, dat werd getekend door zijn dramatische gezinsgeschiedenis. Als baby overleefde hij samen met zijn ouders de verschrikkingen van Bergen-Belsen, waarna hij opgroeide in een getraumatiseerd joods gezin. De onvermijdelijke breuk met zijn ouders bleef in hem schrijnen als een open wond en werd de bron van zijn enorme scheppingsdrang. In deze biografie wordt het complexe mozaïek dat Ischa Meijer was voor het eerst volledig gelegd.
Alles g ISRAEL CHAIM MEIJER werd geboren op 14 februari Zijn vader, de historicus Jaap Meijer, stamde uit een joods-orthodox milieu. Diens vader,een marskramer uit Groningen, stierf aan de tering toen Jaap Meijer nog jong was. Jaap vertrok naar Amsterdam, waar hij aan het Nederlands-Israelitisch seminarium werd opgeleid tot rabbijn. Later studeerde Jaap Meijer Nederlands en geschiedenis. Hij promoveerde in de oorlog bij Jan Romein, op een dissertatie over Isaac da Costa's weg naar het christendom. De familie Meijer werd op transport gesteld naar Westerbork, daarna naar Bergen-Belsen. Als door een wonder overleefde het gehele gezin het kamp. Ischa was voortdurend ziek en Een paar beelden uit Alles gaat op vroeger terug, de biografie die Annet Mooij schreef over Ischa Meijer (), zullen me bijblijven. Zoals een herinnering van Theodor Holman aan een etentje met collega’s van Het Parool, waarbij Ischa ineens riep: ‘Jongelui. Nu graag even over mij!’ Wie zijn onstilbare hunkering naar aandacht zo grappig en met zelfkennis brengt, zal niet worden weggehoond als een narcist, ook al is hij dat. Een ander beeld: Ischa eet met zijn vriendin Berthe Meijer bij zijn ouders. Hij is, nu hij eindelijke een joodse partner heeft, toegelaten in het ouderlijk huis waaruit hij jarenlang werd geweerd. Eerst viel de zoon in ongenade omdat hij te lage cijfers haalde, daarna omdat hij geen advocaat werd en een katholieke vriendin had. De druppel was zijn boek Brief aan mijn moeder, een afrekening en liefdesverklaring ineen. Het gesprek aan tafel gaat uitsluitend over Berthe en haar net verschenen kookboek. Ischa zit erbij ‘als een klein jongetje’. ‘Die trieste hondenblik in zijn ogen, dat bedelen om affectie en aandacht.’ Over de auteur &#;Mooij schrijft onverbloemd over het verbijsterende gedrag van Ischa Meijer, maar laat zijn mooie kanten wel degelijk ook in de biografie naar buiten komen.’ Jaap Cohen weet als geen ander hoe je een biografie over een omstreden publiek figuur schrijft. Hij las Annet Mooijs biografie van Ischa Meijer en ziet zowel een voortzetting van het eerdere biografische werk van historicus Evelien Gans, als een heel eigen benadering en stijl. In de zomer van overleed plotseling historica Evelien Gans. Ze had ruim tien jaar eerder het eerste deel van een dubbelbiografie gepubliceerd, over de eerste vierenveertig jaar van het leven van de Joodse historicus Jaap Meijer () en de jeugd van zijn zoon, de latere interviewer, performer en verslaggever Ischa Meijer (). Het was een indrukwekkend boek; met name Gans’ gedetailleerde passages over het kampleven in Westerbork en Bergen-Belsen ontnamen je de adem. Waar in het eerste deel Jaap en Ischa Meijer de nadruk lag op de vader, zou in het tweede deel Ischa en Jaap Meijer de nadruk op de zoon komen te liggen. Mede vanwege Gans’ alom geprezen literaire en analytische schrijfstijl werd er jarenlang reikhalzend naar uitgekeken, maar door haar overlijden zou dat tweede deel er n
biografie: Ischa Meijer
Het huwelijk met Moeder Liesbeth Voet betekende voor Jaap Meijer het einde van zijn loopbaan als rabbijn, die hij verspeelde door te huwen met een vrouw uit een geassimileerd gezin dat zich niet hield aan de joods-orthodoxe leefregels.
Ischa werd door zijn moeder voorgehouden dat hij een zeer gewenst kind was, ondanks de rampzalige omstandigheden waaronder hij ter wereld kwam. Hij, de eerstgeborene, was 'het jongetje dat alles goed zou maken', een baken van hoop in een verschrikkelijke tijd.
'We wilden je zo graag hebben', citeert Ischa zijn moeder in zijn boek Brief aan mijn moeder (). Annet Mooijs biografie over Ischa Meijer is bewonderenswaardig, maar niet bewonderend
Aleid Truijens schrijft sinds voor de Volkskrant, vooral over literatuur, non-fictie en onderwijs. Zij publiceerde twee romans en twee ‘Hij verhinderde zelf elk begrip’: Annet Mooijs Ischa Meijer