Anja machielse biografie
Anja Machielse onderzocht een kwarteeuw lang eenzaamheid: ‘Je moet het al op zeer jonge leeftijd beginnen te bestrijden’
Ook al ging Anja Machielse in oktober vorig jaar met emeritaat, toch blijft ze als bijzonder hoogleraar ‘sociale weerbaarheid van ouderen’ anderhalve dag in de week verbonden aan haar Universiteit voor Humanistiek in Utrecht. “Toen ik een kwarteeuw geleden met mijn eerste grote onderzoek naar eenzaamheid begon, was iedereen er nog van overtuigd dat gezondheid het allerbelangrijkste was voor ons welbevinden”, zegt ze. “Tot ik ontdekte dat om ons goed te voelen, relaties veel belangrijker zijn dan gezondheid. Toen ik dat resultaat aan de overheid voorlegde, kreeg ik als antwoord: ‘Eenzaamheid is een privédingetje. Wie te weinig contacten heeft, moet dat zelf maar oplossen.’ Intussen is die houding gelukkig volledig gekeerd.”
Groot-Brittannië is inmiddels toe aan zijn vierde minister van Eenzaamheid. De eerste dateert van De Vlaamse minister van Welzijn Hilde Crevits (cd&v) lanceerde eind januari de onlinecampagne ‘Samen tegen eenzaamheid’ om ‘het taboe te doorbreken’. Het probleem eenzaamheid is zo groot geworden dat we niet langer kunnen doen alsof het een ‘privédingetje’ is?
Anja Machielse: “De groeiende zichtbaarheid van eenzaamheid speelt zeker ee
Eenzaamheid een epidemie noemen, maakt van het leven een ziekte (en van ernstige eenzaamheid een vergeten probleem)
Vorige zomer, toen Theresa May nog premier was en de ‘harde’ Brexit-deadline nog ver weg, stelde de Britse overheid 20 miljoen pond beschikbaar voor het aanpakken van eenzaamheid. Eerder dat jaar had het Verenigd Koninkrijk al als eerste land ter wereld een ‘minister van Eenzaamheid’ aangesteld. Want 9 miljoen Britten, vertelde May in een Twitter-video, voelen zich ‘altijd of vaak’ eenzaam – een druk bevolkt eiland en talloze communicatiemiddelen ten spijt. Eenzaamheid, zei May, is een ‘verborgen epidemie’.
Daarin stond het Verenigd Koninkrijk niet alleen. In Duitsland, schrijft de Duitse psychiater Manfred Spitzer in zijn bestseller Eenzaamheid, verspreidt eenzaamheid ‘zich sneller dan er immuniteit tegen opgebouwd kan worden’.
Volgens Dirk De Wachter, misschien wel de beroemdste psychiater van de Lage Landen, zijn er ‘zelden zoveel mensen geweest die eenzaam door het leven moesten’.
En ook de Verenigde Staten gaan, aldus voormalig Surgeon General Vivek Murthy, gebukt onder een ‘epidemie van eenzaamheid’.
Minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid, CDA) trok vorig jaar 26 miljoen euro uit om ‘de toenemende eenzaamheid onder ouderen een halt toe te roepen
Betekenisvolle relaties als essentiële zingevingsbron bij het ouder worden
Het belang van zingeving
Psychiater en Holocaust-overlever Viktor Frankl stelde in – kort na de Tweede Wereldoorlog – dat het streven naar zin de belangrijkste motivator is voor het menselijk functioneren (Frankl, ). Inmiddels wordt het belang van zingeving breed erkend, zowel in de psychologie als in de gerontologie, en is een groot aantal studies naar zingeving beschikbaar (bv. Marcoen, ; Obbema, Deze studies hanteren uiteenlopende definities van zingeving waarin verschillende aspecten de nadruk krijgen. Op basis van een groot aantal empirische onderzoeken formuleerde de Amerikaanse sociaal psycholoog Roy Baumeister vier behoeften die richting geven aan het menselijke streven naar zingeving: de behoefte aan een doel, waarden, controle en eigenwaarde.
Het hebben van een doel geeft richting aan iemands leven. Het doel kan gericht zijn op een gewenste situatie, of op een innerlijke vervulling, zoals liefde of geluk. Waarden vormen de grondslag voor het handelen. Ze bieden een rechtvaardiging voor iemands leefwijze, en zorgen ervoor dat spijt, angst en dergelijke beperkt blijven. Controle verwijst naar de behoefte om invloed en grip te hebben op situaties en omstandigheden in het leven. A
Betekenisvolle relaties als essentiële zingevingsbron bij het ouder worden
Geron, Jaar: , Volume: 23, Editie: 1 Gepubliceerd op: 17 maart Betekenisvolle relaties als essentiële zingevingsbron bij het ouder worden Auteurs: Anja Machielse Kernwoorden: Biografie, Existentiële benadering eenzaamheid, Sociale behoeften, Zingeving Relaties met partner, familie en vrienden zijn de belangrijkste bron van zingeving voor ouderen. De behoefte aan diepgaande emotionele contacten is vooral van belang bij het omgaan met existentiële vragen en het opmaken van de balans van het leven. Mensen die geen betekenisvolle relaties meer hebben, verliezen ook het vermogen om het leven zinvol te maken. Het belang van zingeving Psychiater en Holocaust-overlever Viktor Frankl stelde in – kort na de Tweede Wereldoorlog – dat het streven naar zin de belangrijkste motivator is voor het menselijk functioneren (Frankl, ). Inmiddels wordt het belang van zingeving breed erkend, zowel in de psychologie als in de gerontologie, en is een groot aantal studies naar zingeving beschikbaar (bv. Marcoen, ; Obbema, Deze studies hanteren uiteenlopende definities van zingeving waarin verschillende aspecten de nadruk krijgen. Op basis van een groot aantal empirische onderzoeken formuleerde de Amerikaanse sociaal psycholoog
Anja Machielse
Anja Machielse is emeritus hoogleraar Humanisme en Sociale Weerbaarheid aan de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht. Daarnaast is zij bijzonder hoogleraar Sociale Weerbaarheid van Ouderen. Zij studeerde filosofie aan de Universiteit van Amsterdam en de Erasmus Universiteit Rotterdam een behaalde haar Ph.D aan de Universiteit Utrecht. Na haar promotie werkte zij bij de Universiteit Utrecht en was zij Hoofd Onderzoek bij het LESI, het Landelijk Expertisecentrum Sociale Interventies. In maakte zij de overstap naar de Universiteit voor Humanistiek.
Haar onderzoek is gericht op de betekenis van sociale relaties, zowel voor het persoonlijke leven als voor de bredere gemeenschap. De spanning tussen individuele autonomie en de eisen van de sociale omgeving staan daarbij centraal. Belangrijk thema’s in haar werk zijn: sociaal isolement, eenzaamheid, sociale weerbaarheid, existentiële problemen en zingevingsvragen. In haar onderzoek naar ouderen ligt de nadruk op sociale weerbaarheid en het stimuleren van gemeenschapszin en sociale betrokkenheid in woongemeenschappen voor ouderen en de samenleving in het algemeen.
Anja Machielse is lid van de Wetenschappelijke Advies Commissie voor het programma Een tegen eenzaamheidvan het ministerie van VWS, en van diverse ZonM